-->

piątek, 24 sierpnia 2012

Powstań Panie, Ty i Arka Twojej świętości – Zaśnięcie Bogarodzicy (2)

  W dalszych modlitwach nieszporów Zaśnięcia znajdujemy takie wezwanie:
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi.
Przyjdźcie, miłośnicy świąt, zorganizujemy świąteczny chór, przyjdźcie, uwielbimy pieśniami Kościół w Zaśnięciu Arki Boga. Dzisiaj bowiem niebo rozpościera swoje wnętrze przyjmując Tę, która zrodziła przewyższającego wszystkich, ziemia oddaje Źródło Życia, upiększa się błogosławieństwem, chóry aniołów z apostołami pobożnie i z lękiem patrzą, jak życie odchodzi do Życia, Ta, która zrodziła Przywódcę Życia. Wszyscy pokłońmy się Jej, modląc się: Bogurodzico, nie zapominaj o swych bliskich, którzy wiernie świętują najświętsze Twoje Zaśnięcie.
I teraz, i zawsze, i na wieki wieków.
Śpiewajcie, ludzie, Matce naszego Boga, śpiewajcie. Dzisiaj bowiem składa najświętszą swoją duszę w najczystsze dłonie Tego, który dziewiczo w Nią się wcielił. Modli się też do Niego nieustannie, aby darował światu pokój i wielkie miłosierdzie.
  Maria jest Arką Pańską, jej przejście z tego życia do Miasta Boga żywego, niebieskiego Jeruzalem (Hbr 12) jest świętowane równie radośnie, jak przeniesienie Arki do Miasta Dawidowego (2 Sam 6). Maria jest Źródłem Życia ponieważ z niej wytrysnęło Życie – Wcielony Bóg (podobnie Chrystus obiecuje swym wiernym duchowe wewnętrzne źródło wody żywej bijące ku życiu wiecznemu – Jan 7:37-39).
Przyjdźcie, ludzie, śpiewajmy Najświętszej i Czystej Dziewicy, z Niej bowiem niewypowiedzianie zrodziło się Wcielone Słowo Ojca. Wołajmy i mówmy: Błogosławiona Ty między niewiastami, błogosławione łono mieszczące Chrystusa! Oddawszy duszę w Jego święte ręce, módl się, Najczystsza, aby zbawił dusze nasze. 
Stichos: Powstań, Panie, w miejscu odpoczynku Twego, Ty i arka świętości Twojej. 
Śpiewajmy dziś, ludzie, Chrystusowi pieśń Dawida, który rzekł: Prowadzą Ją do Króla, panny za Nią, Jej przydane, i Jej przyjaciółki prowadzone są z radością i weselem. Oto bowiem z nasienia Dawida urodziła się Ta, przez którą zbliżyliśmy się do Boga, a teraz oddaje duszę w ręce Syna i Władcy, chwalebna i przewyższająca wszystkie słowa, opiewana jako Matka Boga. Śpiewajmy więc i mówmy: Zbaw nas, wyznających Ciebie jako Bogurodzicę, od wszelkiego złego, i wybaw z nieszczęść dusze nasze. 
Stichos: Poprzysiągł Pan Dawidowi prawdziwie, i nie cofnie przysięgi. 
Najczcigodniejsze Twoje Zaśnięcie, Dziewico Czysta, wielbi na niebie mnóstwo aniołów i na ziemi ludzki ród. Ty, jako Matka Stwórcy wszystkich, Chrystusa Boga, módl się do Niego nieustannie za nami, bowiem w Tobie złożyliśmy naszą nadzieję, Bogurodzico Najświętsza i Dziewico.
  W powyższych modlitwach akcent pada na wierność Boga wobec domu Dawidowego – Bóg wzbudził kobietę w rodzie królewskim, z której narodził się oczekiwany Mesjasz, a zarazem Syn Boży. W związku z tym Kościół raduje się wokół tej spośród jego grona, przez którą Bóg dokonał tak wielkich rzeczy, którą wywyższył jako Matkę nie tylko obiecanego Króla, ale samego Boga. Ona, która przez swą wierną współpracę z wolą Bożą miała udział w największych tajemnicach planu Bożego, jest wywyższoną przedstawicielką rodu Dawida i całego ludu Bożego, dlatego Kościół woła o jej wstawiennictwo, jako do umiłowanej królowej, matki Króla.
Wreszcie przytoczmy troparion święta:
W narodzeniu dziewictwo zachowałaś, w zaśnięciu świata nie porzuciłaś, Bogurodzico. Odeszłaś bowiem do życia, Matką będąc Życia, i Twymi modłami wybawiasz od śmierci dusze nasze.
  Znowu widzimy paradoksy towarzyszące tym, którzy należą do Chrystusa: Maria pomimo wydania na świat Chrystusa, zachowała dziewictwo, a pomimo zaśnięcia, nie porzuciła świata, przeciwnie – żyje i wstawia się za tych, którzy są na świecie. To też wspaniały obraz powołania chrześcijan do świętości, która nie jest bierna, ale aktywna – Maria nie spoczęła nigdy na laurach. Nikt, kto zna Boga, nie zaprzestaje troszczyć się o tych w potrzebie.

--Kamil M.


poniedziałek, 20 sierpnia 2012

Moc i przyjście Pana – Przemienienie Pańskie

  W minioną niedzielę prawosławie obchodziło Święto Przemienienia Pańskiego. Interesujące jest, że wydarzenie to znajduje się we wszystkich Ewangeliach synoptycznych, nie posiada jednak ewangelicznego komentarza – wizja przemienionego Chrystusa mówi sama za siebie, a przynajmniej ma mówić. W czytaniach liturgicznych obok relacji Mateusza (17:1-9), znajduje się fragment Drugiego Listu św. Piotra 1:10-19, który mówi m.in.:
Nie za wymyślonymi bowiem mitami postępowaliśmy wtedy, gdy daliśmy wam poznać moc i przyjście Pana naszego Jezusa Chrystusa, ale nauczaliśmy jako naoczni świadkowie Jego wielkości. Otrzymał bowiem od Boga Ojca cześć i chwałę, gdy taki oto głos Go doszedł od wspaniałego Majestatu: To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie. I słyszeliśmy, jak ten głos doszedł z nieba, kiedy z Nim razem byliśmy na górze świętej. Mamy jednak mocniejszą, prorocką mowę, a dobrze zrobicie, jeżeli będziecie przy niej trwali jak przy lampie, która świeci w ciemnym miejscu, aż dzień zaświta, a gwiazda poranna wzejdzie w waszych sercach.
2P 1:16-19

czwartek, 16 sierpnia 2012

Powstań Panie, Ty i Arka Twojej świętości – Zaśnięcie Bogarodzicy (1)

  Według kalendarza liturgicznego Kościoła prawosławnego w Polsce święto Zaśnięcia Bogurodzicy (15 sierpnia) przypada w kalendarzu gregoriańskim 28 sierpnia. Wczoraj rozpoczął się post przygotowujący do tego święta, który trwa dwa tygodnie i w związku z tym chciałbym przybliżyć w kilku wpisach ciekawe obrazy lub myśli, które zawierają teksty nabożeństw i Liturgii przeznaczone na to święto. Rzucają one niezwykłe światło na rolę Bogurodzicy Marii w historii zbawienia. Będzie to zapewne subiektywny wybór fragmentów, które mnie szczególnie uderzyły, więc zainteresowanych odsyłam do całego tekstu, z którego będę czerpał (liturgia.cerkiew.pl) wspierając się greckim pierwowzorem (analogion.gr).
  Marię szczególnie upamiętniają cztery spośród dwunastu wielkich prawosławnych świąt i to święta maryjne otwierają i zamykają rok liturgiczny, tworzą kontekst, ramy dla tajemnicy Chrystusa rozważanej w jego trakcie. Rok liturgiczny zaczyna się 1 września* i pierwszym wielkim świętem jest Narodzenie Bogurodzicy (8 września), a ostatnim Zaśnięcie, o którym tutaj mówimy. Może zastanawiać, czemu to życie Marii otwiera i zamyka wieczne świętowanie tajemnicy Chrystusa, jednak po krótkim zastanowieniu staje się to jasne. Życie Marii może zamykać klamrą rok liturgiczny, ponieważ jest to życie od swego początku do samego końca zdefiniowane przez Chrystusa. Chyba najczęściej używanym przez prawosławie tytułem Marii jest Bogarodzica – Maria nie istnieje sama w sobie, jej osobę na zawsze określa jej udział w najdonioślejszym cudzie w dziejach, we Wcieleniu. Maria w swej egzystencji uosabia stworzenie, ludzkość w doskonałej relacji do swego Stwórcy, dlatego jest ikoną Ludu Bożego, Izraela, Kościoła, ikoną zbawienia, odkupienia, przemienienia i odnowy stworzenia oraz ludzkości przez Chrystusa i Ducha Świętego. Jest dowodem Bożego miłosierdzia i zwycięstwa Chrystusa nad grzechem i śmiercią, ponieważ to miłosierdzie i zwycięstwo w niej zrealizowały się w pełni, dając dowód mocy Bożej i obraz tego, do czego powołana teraz jest każda osoba ludzka. Każdy teraz może stać się – i jest wezwany do tego – theophoros, nosicielem Boga, osobą przemienioną i odnowioną przez Chrystusa w Duchu Świętym jak Maria.

piątek, 3 sierpnia 2012

Bóg nie stworzył śmierci (Mdr 1:12-16)

Czytając ciekawy tekst pt. The Sacrifice of the Life-Giving Death: The Atonement and Its Theological Presuppositions in Eastern Orthodox Soteriology [PDF], natknąłem się na poruszający fragment z Księgi Mądrości Salomona 1:12-16, którego autor używa do zilustrowania prawosławnego poglądu na związek grzechu ze śmiercią i skażeniem (str. 17). Uznałem, że przytoczę go tu i przetłumaczę, a do lektury linkowanej pracy zachęcam, nie jest długa.
μὴ ζηλοῦτε θάνατον ἐν πλάνῃ ζωῆς ὑμῶν
μηδὲ ἐπισπᾶσθε ὄλεθρον ἐν ἔργοις χειρῶν ὑμῶν·
ὅτι ὁ θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν
οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾽ ἀπωλείᾳ ζώντων.
ἔκτισεν γὰρ εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα,
καὶ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ κόσμου,
καὶ οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς φάρμακον ὀλέθρου
οὔτε ᾅδου βασίλειον ἐπὶ γῆς.
δικαιοσύνη γὰρ ἀθάνατός ἐστιν.
᾿Ασεβεῖς δὲ ταῖς χερσὶν καὶ τοῖς λόγοις προσεκαλέσαντο αὐτόν,
φίλον ἡγησάμενοι αὐτὸν ἐτάκησαν
καὶ συνθήκην ἔθεντο πρὸς αὐτόν,
ὅτι ἄξιοί εἰσιν τῆς ἐκείνου μερίδος εἶναι. 
Nie zabiegajcie o śmierć poprzez swe błędne życie,
ani nie ściągajcie na siebie zniszczenia poprzez czyny waszych rąk,
ponieważ Bóg nie stworzył śmierci,
ani nie znajduje zadowolenia w zgubie żyjących,
stworzył bowiem wszystko po to, by istniało,
i by niosły uzdrowienie byty zrodzone przez świat,
nie ma w nich trucizny zniszczenia,
ani domeny krainy umarłych na ziemi.
Prawość bowiem nie podlega śmierci.
Bezbożni zaś dłońmi i słowy przywołują ją,
mając ją za przyjaciela, rozpływają się
i zawierają z nią pakt,
ponieważ zasługują, by przypaść jej w dziale.

--Kamil M.