Didache: Imię, które zamieszkuje

W Didache znajdujemy taką oto modlitwę po spożyciu eucharystii:

Dziękujemy Ci, święty Ojcze, za Twoje święte Imię, które zamieszkało w naszych sercach, i za poznanie, wiarę oraz nieśmiertelność, którą dałeś nam poznać przez Jezusa, Twego Sługę. Tobie chwała na wieki.
Did 10:2 (przekład własny)

Tekst grecki:

Εὐχαριστοῦμέν σοι, πάτερ ἅγιε, ὑπὲρ τοῦ ἁγίου ὀνόματός σου, οὗ κατεσκήνωσας ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, καὶ ὑπὲρ τῆς γνώσεως καὶ πίστεως καὶ ἀθανασίας, ἥς ἐγνώρισας ἡμῖν διὰ Ἰησοῦ τοῦ παιδός σου· σοὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. 

Obraz Imienia Pańskiego zamieszkującego w jakimś miejscu, to obraz świątyni, w której spoczywa obecność (chwała) Pańska, jak można przeczytać w ST w kilku miejscach, m.in.:

On zbuduje dom Imieniu memu, a Ja utwierdzę tron jego królestwa na wieki.
2 Sam 7:13 (BT)
Wtedy przemówił Salomon: „Jahwe powiedział, że będzie mieszkać w chmurze. A ja Ci wybudowałem dom na mieszkanie, miejsce przebywania Twego na wieki”. Potem król się odwrócił i pobłogosławił całe zgromadzenie Izraela. Całe zaś zgromadzenie Izraela stało. Potem rzekł: „Błogosławiony Jahwe, Bóg Izraela, który rękami wypełnił, co zapowiedział ustami ojcu mojemu Dawidowi, mówiąc: Od tego dnia, w którym wyprowadziłem mój lud z ziemi egipskiej, nie wybrałem ze wszystkich pokoleń Izraela żadnego miasta do wybudowania domu, by Imię moje w nim przebywało, i nie obrałem męża, aby był władcą nad moim ludem, Izraelem. Ale wybrałem Jerozolimę, aby tam było moje Imię, i obrałem Dawida, aby był nad moim ludem izraelskim”.
2 Krn 6:1-6 (BT)

Samo „Imię” zdaje się oznaczać zlokalizowaną obecność Boga w ogóle, nie tylko w świątyni:

Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził cię do miejsca, które ci wyznaczyłem. Szanuj go i bądź uważny na jego słowa. Nie sprzeciwiaj się mu w niczym, gdyż nie przebaczy waszych przewinień, bo imię moje jest w nim.
Wj 23:20-21 (BT)

W świetle powyższego można sądzić, że autor Didache nawiązuje do tej teologii Imienia, tyle że świątyniami, miejscami przebywania Imienia Pańskiego są serca wierzących. Pytanie jednak czy autor dziękuje ogólnie za zamieszkanie Imienia, czy też ma na myśli to, iż poprzez spożycie chleba i wina Imię zamieszkało właśnie w sercach biorących udział w eucharystii? Następne zdanie może to wyjaśniać:

Ty, Władco Wszechmogący, stworzyłeś wszystko z powodu Twojego imienia, dałeś ludziom pokarm i napój dla korzystania z niego z przyjemnością, aby Tobie dziękowali, nam z kolei łaskawie udzieliłeś duchowego pokarmu i napoju oraz życia wiecznego przez Twego Sługę.
Did 10:3 (przekład własny)

Autor Didache wspomina akt stwórczy Boga, z którego korzystają wszyscy ludzie, po czym dziękuje za coś, co jest szczególne dla wierzących w Jezusa - możliwość spożycia duchowego pokarmu i napoju, które jest powiązane z życiem wiecznym. Tworzy to pewną paralelę do wcześniejszego wersetu, w którym Imię zamieszkuje w sercach, a wierzący poznają nieśmiertelność. Wszystko wskazuje na to, że Didachista wierzy, iż opisywany we fragmencie akt spożycia chleba i wina jest czynnością duchową służącą zamieszkaniu Imienia (obecności Pańskiej) w sercach wierzących i w ten sposób środkiem, przez który internalizują oni (poznają) życie wieczne, nieśmiertelność objawioną przez Jezusa (prawdopodobnie w Jego zmartwychwstaniu).

Mamy wobec tego tutaj - pod koniec I wieku - do czynienia z teologią sakramentalną w zalążku, jednak ze wszystkimi charakterystycznymi elementami: z afirmacją dobroci stworzenia, ze szczególną obecnością i akcją Boga zawartą w sakramencie oraz komunikowaniem (udzieleniem) wiernym łaski, która stała się już udziałem Jezusa. A wszystko to z odwołaniem do starotestamentowej idei świątyni i zamieszkującego ją Imienia Pańskiego.

--Kamil M.